De Menorah

Drachten heeft de grootste groei gekend in oostelijke richting, in het "Overjordaanse", aan gene zijde van de Noorder- en Zuiderdwarsvaart. In het begin van 1967 woonden daar al ongeveer 800 leden. Die werden voor de kerkgang naast de Noord-Oost-kerk en de Noorderkerk vooral verwezen naar de Zuiderkerk. Het gebied in Drachten-Oost werd tijdelijk door de zes predikanten onderling verdeeld en pastoraal bewerkt.

De nieuwe wijkraad voor de Venen en Wiken wordt geboren op een K.A.Z.-vergadering op maandag 12 december 1966 en krijgt de naam "Wijkkerkeraad-Oost". Die zit er achteraan, dat er kerkdiensten worden belegd in het nieuwe woongebied zelf. De aula van de Chr. L.T.S aan de Splitting 63 wordt voor één dienst op de zondagmorgen gehuurd met ingang van 2 april 1967. De K.A.Z. verwacht als rendement: "Geestelijk welzijn en kernvorrning in de nieuwe wijk".

De diensten in de aula worden opgevoerd van één naar twee, 's morgens en 's middags, onmiddellijk nadat de nieuwe wijkpredikant, Ds. L.J. Wolthuis uit Woerden is bevestigd op zondag 29 oktober 1967. Dubbele diensten worden nadien in de aula gehouden in de periode van 5 november 1967 tot en met 1 maart 1970.

De wijkkerkeraad-Oost denkt aanvankelijk in de richting van kerkafsplitsing en instituering van een zelfstandige kerk Drachten-Oost, maar daar heeft men nooit toe besloten. Het nieuwe kerkgebouw, de Menorah wordt officieel en feestelijk in gebruik genomen op woensdag 4 maart 1970. En dat betekent ook het einde van het gebruik van de aula.

Dan komt er ook een einde aan het huren van een lokaal voor vergaderruimte en voor het houden van catechisaties in de voormalige Christelijke Gereformeerde kerk aan het Oosteinde, hoek Zuiderdwarsvaart-De Raai. Als wijk Oost gesplitst wordt in twee zelfstandige wijken Wiken en Venen en Ds. D. Kloppenburg is opgevolgd door Ds. G. v.d. Veere, die intrede doet op 12 augustus 1973, wint de gedachte weer veld, dat er een centraal punt, in elk geval voor de kerkgang en prediking, in de Venen moet worden gecreëerd. Men valt terug op een morgendienst in de aula van de Chr. L.T.S.

Voor de tweede kerkdienst en voor doordeweekse activiteiten maakt men een dankbaar gebruik van de Menorah.

Het zou alles anders gelopen zijn, als de hervormden hun aanvankelijke plannen in Drachten-Oost hadden kunnen uitvoeren. Ze wilden in De Venen nl. ook aan gemeente-opbouw en kerkbouw doen. Op zondag 28 september 1969 startten zij een morgendienst in de openbare mavo aan de Leidijk. Wij hoopten, dat wij met onze hervormde broeders en zusters een nieuw hervormd kerkcentrum in gebruik zouden nemen op een stuk grond even ten zuiden van de Chr. M.T.S., eveneens aan de Leidijk. Dat zou een geweldige tegemoetkoming zijn geweest voor de bewoners van De Venen. Maar vanwege gebrek aan geldelijke middelen bij de plaatselijke Hervormde kerk konden de plannen helaas niet doorgaan. Wel is men later, na de opening van De Menorah tot samenwerking met de hervormden gekomen.

De aula van de Chr. L.T.S. opent weer haar deuren voor één dienst op de zondagmorgen m.i.v. zondag 2 november 1975. De laatste keer, dat er een dienst wordt belegd in de aula 'De Werf is op zondagmorgen 9 juni 1991.

Voorbereiding tot de bouw
In het gebied aan de oost-zijde van de Noorder- en Zuiderdwarsvaart, geheten De Wiken en De Venen, worden in 1963 de eerste woningen gebouwd en betrokken. In begin 1968 blijkt de kerkelijke gemeente bereid tot een grotere financiële inspanning ten einde de bouw van een kerk in Drachten-Oost te kunnen verwerkelijken. Er wordt f 78.000, -meer toegezegd in de vorm van vaste vrijwillige bijdragen.

De wijk Noord-Oost moet weer voorrang verlenen, evenals dat met het oog op de Fonteinkerk het geval was. Er wonen dan 1300 leden in Venen en Wiken.

De architect, die de Menorah heeft ontworpen is de heer J. van der Tas, toen nog werkzaam bij het architectenbureau Bosma, Van Houten en Van der Tas te Drachten. Bij aanbesteding werd het werk gegund aan het Drachtster bouwbedrijf R. Paulusma voor ruim 3,5 ton, eind oktober 1968. De totale kosten (inclusief onderaannemers, grond, inrichting) zijn uitgekomen op ruim negen ton.

De eerste plannen voor de nieuwe wijkkerk stammen uit 1965. Toen was het de bedoeling, dat er een kerkgebouw voor Noord-Oost-Drachten zou komen aan de oostzijde van de Noorderdwarsvaart, en dan met name in het midden tussen de Schwartzenberghlaan/De Knobben en het verlengde van de Wielewalen. Maar door wijziging in wijkindeling en in de plannen had men later een terrein op de hoek van de Middelwijk-Leidijk op het oog. Ook daar heeft men van afgezien. Zodoende is de lokatie van de Menorah de hoek-Langewijk-Dwarswijk geworden.

Het hele complex op de hoek van de Lange Wijk en de Dwarswijk heeft de vorm van een van de twee Friese boerderijtypen: het kop-hals-romptype, resp. terug te vinden in de pastorie, de studeerkamer van de predikant en de kerk.

Naamgeving
Deze gereformeerde kerk in Drachten draagt als enige kerk in Nederland de naam "Menorah" (= zevenarmige kandelaar, zoals die in de tabernakel/tempel stond). In dat opzicht is dit dus een unieke situatie. Via een prijsvraag is deze naam tot stand gekomen. De prijsvraag is gewonnen door Mevr. Margriet Ausma-de Maa.

Zo brengen wij dan, bewust of onbewust, als nieuw testamentische kerk onze verbondenheid met het volk Israël tot uitdrukking. Ook wil het gebouw openstaan voor andere activiteiten dan kerkelijke. Het wil een lichtdragende functie in een nieuwe wijk vervullen ten dienste van al de bewoners.

Opening
Deze kerk werd officieel overgedragen en in gebruik genomen op woensdagavond 4 maart 1970. Er wonen dan 1.600 leden in De Venen en De Wiken. Het is het derde kerkgebouw na de Fonteinkerk, dat Ds. H. van Twillert, als nestor, mag aanvaarden en in gebruik nemen.

Van het begin af aan blijken er twee morgendiensten in De Menorah nodig te zijn.

Het doopvont met stromend water is een geschenk van de architect, de aannemers en onderaannemers. Het staat vast bevestigd op de grond, vóór in het midden van de gemeente opgesteld. Het bekken is driehoekig en rust op drie gemetselde pilaren van steen. Zal dat iets te maken hebben met de drie-enige naam, waarin wij worden gedoopt?

Het avondmaalsstel is een geschenk van de gemeente, dat de cadeaucommissie via giften bij elkaar heeft gebracht en dat bewaard kan worden in de houten kast op het liturgisch centrum, maar daadwerkelijk wordt opgeborgen in de kluis.

Er staat een kleine menorah met een hoogte van 23 cm. op de bovengenoemde houten kast. Het is een geschenk van één van de bedrijven, die aan de kerk hebben gewerkt bij de opening van de grote Menorah. Hij wordt ook gebruikt als kaarsenhouder op de liturgische tafel.

(Overgenomen uit het boek “Kerk te kijk’; 150 jaar gereformeerde kerk te Drachten. Uitgegeven in 1994.)

Zondagochtend 27 juni 2021 om half tien werd de laatste dienst gehouden in de protestantse (voormalig gereformeerde) Menorah in Drachten. De kerk sluit na 51 jaar de deur.
De dienst was tevens het afscheid van wijkpredikant ds. A.H. Boschma, die predikant wordt in de kerk van Leeuwarden–Huizum, en van koster Mevr. M. Bult, die met pensioen ging.